3. Nukissiorfiit pisortaqarfinnut innaallagiamik kissamillu pilersuinera

Nukissiorfiit innaallagiamik, imermik aamma kissamik Kalaallit Nunaanni pilersuisuupput. Mittarfeqarfiilli Narsarsuarmi, Kangerlussuarmi mittarfeqarfinnilu Qaarsumi, Kulusummi aamma Nerlerit Inaanni pilersuineq ingerlappaat.

 

3.1 Innaallagiamik tunisassiorneq

2022-mi Nukissiorfiit innaallagiamik 2.030 TJ-mik tunisassiorput. 2021-mut sanilliullugu tamanna 5,8 pct.-imik annertuneruvoq. Nunaqarfinni tunisassiorneq innaallagissiorfinnit pisarpoq illoqarfinni kiassaateqarfiit aamma imeq atorlugu innaallagissiorfiit atorneqartut.

 

Nunaqarfinni innaallagissiorfiit aamma illoqarfinni kiassaateqarfiit innaallagiamik tunisassiortarput gasolia atorlugu, taamaattumillu taakku oliamik ingerlasutut naatsorsuutigineqarput.

 

Imeq atorlugu nukissiorfinni sapusiaq atorlugu imermik katersaq imermik nioqqutissiornermut naqitsineq angisooq atorlugu kaavittorsuinut kuutsinneqartarpoq. Kaavittorsuit, ermup sarfarneranik ingerlatinneqartut generatorinut innaallagiamik tunisassiortunut atapput.

 

2022-mi nunaqarfinnit innaallagissiorfinni 94 TJ tunisassiarineqarpoq, illoqarfiit kiassaateqarfiini 257 TJ imermillu nukissiorfinnit 1.680 TJ tunisassiarineqarluni. 2009-miilli olia atorlugu tunisassiorneq appariartorsimavoq imeq atorlugu nukissiuutinik atuineq annertusisimanera pissutaalluni. 2008-mi Utoqqarmiut Kangerluarsunnguani imermik nukissiuutip allineqarnerata kingorna imermik nukissiorneq annertusivoq aamma 2010-mi Sisimiuni 2012-imilu Ilulissani nutaanik imeq atorlugu nukissiorfeqalernera, oliamik atuinerup annikillineranut pissutaaqataapput.

 

Titartagaq 5. Innaallagiamik tunisassiorneq, tunisassiornermi atorneqartunut immikkoortillugit

Najoqqutaq: Nukissiorfiit

 

2022-mi innaallagiamik tunisassiornerup 17,3 pct.-ia, 350 TJ, gasolia atorlugu tunisassiarineqarsimavoq. Imeq atorlugu innaallagiamik tunisassiorneq tunisassiornerup 82,7 pct.-ianik annertussuseqarpoq. 2021-mi imeq atorlugu innaallagiamik 1.680 TJ-usimavoq, 2021-mut sanilliullugu 7,9 pct.-imik annertunerusimalluni.

 

Titartagaq 6. Innaallagiamik tunisassiorneq, ikummatissanut atorneqartunut immikkoortillugit

Najoqqutaq: Nukissiorfiit

 

1990-ikkut aallartinneranni innaallagiamik tunisassiornermik gasolia atorneqarnerpaajusimavoq. 1993-imi imeq atorlugu nukissiuuteqalernissaa tikillugu 100 pct.-imik gasolia atorlugu Nukissiorfiit innaallagiamik tunisassiortarsimapput.

 

Imeq atorlugu nukissiuuteqalernerup kingorna imeq atorlugu innaallagiaq annertusiartuinnarsimavoq, tassunga tunngatillugu titartagaq 7 takuuk. 2022-mi ikummatissanik atuinermit Nukissiorfiit innaallagiamik imeq atorlugu tunisassiornerat 65,2 pct.-iusimavoq.

 

Titartagaq 7. Innaallagiamik pilersuinermut ikummatissanik atuineq

Najoqqutaq: Nukissiorfiit

 

2022-mi Nukissiorfiit innaallagiaq qullernut, nukissiuutinut aamma kissamut sarfatortunut, namminerlu nukissiornerminnut atugaat ilanngullugu innaallagiaq 1.349 TJ-usimavoq. Taakkunannga Nukissiorfiit atorsimasaat 61 TJ-uvoq, 850 TJ qullernut aamma nukissiuutinut atuisunut ingerlasimalluni. Innaallagiaq atorlugu kissamut atorneqarsimasoq tamakkerlugu 439 TJ-uvoq, taakkunannga innaallagiatortumut kissamut qaminneqarsinnaasumut 218 TJ aamma kiassarnermut innaallagiatortumut ataavartumut 221 TJ atorneqarsimapput.

 

Titartagaq 8. Nukissiorfiit innaallagiaq tunisaat namminneq atorsimasaat ilanngullugu

Malugiuk: 2004-mit 2010-mut Nukissiorfiit nammineq atugai missingersuutaapput, ilaatigut amigartunik paasissutissanik peqarneq pissutaalluni.

Najoqqutaq: Nukissiorfiit

 

Nukissiorfiiit innaallagiamik tunisassiaanut paasissutissat tabel 2-mi takuneqarsinnaapput. Tassani takuneqarsinnaasut ilagivaat; ikummatissat atorneqarnerat, Nukissiorfiit tunisassiornermut namminneerlutik atugaat allallu.

 

Tabel 2. Nukissiorfiit innaallagialiornerat aamma innaallagiamik pilersuinerat

	2018	2019	2020	2021	2022
	TJTJ
Innaallagiamik pilersuinermut ikummatissanik atuineq
Ikummatissanik atuineq katillugu.......................	2.380	2.319	2.418	2.492	2.576
Gasolia ...............................................	876	847	868	935	896
Imermit nukissiorneq ....................................	1.504	1.472	1.550	1.557	1.680
Innaallagiamik tunisassiorneq, ikummatissanut atorneqartunut immikkoortillugit
Innaallagiamik tunisassiorneq tamakkerlugu (brutto)  ...	1.842	1.799	1.889	1.918	2.030
Gasolia ...............................................	338	327	339	361	350
Imermit nukissiorneq ....................................	1.504	1.472	1.550	1.557	1.680
Innaallagiamik tunisassiorneq, pilersuivinnut immikkoortillugit
Innaallagiamik tunisassiorneq tamakkerlugu (brutto)....	1.842	1.799	1.889	1.918	2.030
Nunaqarfinni innaallagissiorfiit ............................	96	100	94	106	94
Illoqarfinni kissamik pilersuiviit ...........................	242	227	245	255	257
Imermik nukissiorfeqarneq ...............................	1.504	1.472	1.550	1.557	1.680
Nukissiuutiliornermi atuineq...........................	60	55	62	59	61
Nunaqarfinni innaallagissiorfiit ............................	17	14	17	15	14
Illoqarfinni nukissiorfiit kiassaateqarfiusut ..................	43	42	45	45	47
Innaallagiamik tunisassiorneq tamakkerlugu (netto).....	1.782	1.743	1.828	1.859	1.969
Nuussinermi atuineq1   ..................................	909	279	362	486	317
Siaruarterinermi il.il. aannaasat 2   .........................	-355	293	222	143	364
Innaallagiamik atuineq.................................	1.229	1.172	1.244	1.231	1.289
Nukissiorfiit nioqqutaat tamakkerlugit namminneq atugaat ilanngullugit...........................................	1.289	1.227	1.305	1.290	1.349
Namminneq atugaat ....................................	60	55	62	59	61
Qullernut nukissiuutiniillu nioqqutaat ......................	802	791	827	820	850
Innaallagiaq atorlugu nioqqutaat ..........................	427	381	417	411	439

Nassuiaat: 1) ungasianit kissamik tunisassiornermi innaallagiamik imermit nukissiuutineersunit atuineq. 2) Tunisassiornerup aamma atuinerup annertussusaata assigiinngissutaa.

Najoqqutaq: Nukissiorfiit

 

3.2 Ungasianit kiassarnermik tunisassiorneq

Ungasianit kissaq imermut kissartumut aqqut ruujori oqorsarluagaq atorlugu siaruarterneqartarpoq. Ungasianit kissaq kiassaateqarfinniit, nukissiorfinniit kiassaateqarfiusuniit imalluunniit eqqakkanit ikuallaavinniit tunisassiarineqartarpoq. 2022-mi kissamik tunisassiorneq tamarmiusoq 1.085 TJ-usimavoq, 2021-mut sanilliullugu 12,3 pct.-imik annertusisimalluni. 2004-mut sanilliullugu ungasianit kiassarnermik tunisassiorneq 26,8 pct.-imik annertusisimavoq.

 

Titartagaq 9. Ungasianit kiassarnermik tunisassiorneq, pilersuiffiusunut immikkoortillugit

Malugiuk: Ungasianit kissamik tunisassiorneq oliamik kiassaateqarfinnut aamma kissamik nukissiorfinnut, innaallagissiorfinnit sinnikunit, eqqakkanit aamma ikuallaavinnut kiassarnermut atuiffiusarpoq. Taakku saniatigut imeq atorlugu nukissiorfinnut elektrokedlinut oliamik atuisoqartarpoq. 2004-miit 2008-mut Nukissiorfinnit ungasissumit kissamik tunisassiorneq pillugu paasissutissanik amigartunik pissarsisimaneq pissutigalugu missingersuusiortoqarpoq 16-18 pct.-imik annaasaqartarneq tunngavigalugu suliarineqartumik, 2009-miit 2013-imut taamatut annaasaqartoqarsimanera tunngavigineqarluni. 

 

Ungasianit kissamik tunisassiorneq annerpaaq 2022-mi 997 TJ-ulluni nukissiorfinnit kiassaateqarfiusunit pisimavoq, kissamik tunisassiornerup 87,7 pct.-erisimallugu. Sinneruttut 12,3 pct.-iusut kisitsisinngorlugit 88 TJ-usut ikuallaavinniit tunisassiarineqarsimapput.  

 

2022-mi ungasianit kissamik tunisassiornermi 418 Tj-usunit ikummatissanit atorneqartunit 38,5 pct.-i kiassaateqarfinnit aamma nukissiorfinnit kiassaateqarfiusunit gasolia atorlugu pisimapput. 8,1 pct.-ia kisitsisinngorlugu 88 TJ, eqqakkanik ikuallaavinniit ungasianiit kissamik pilersuineruvoq. Imermillu nukissiuutit 53,4 pct.-imik annertussuseqartumik ungasianiit kissamik tunisassiorsimallutik. 2022-mi imeq atorlugu nukissiuutit 580 TJ-mik tunisassiorsimapput, 2021-mut sanilliullugu 12,2 pct.-imik qaffasinneruvoq.

 

Titartagaq 10. Ungasianit kiassarnermik tunisassiorneq, ikummatissanut atorneqartunut immikkoortillugit

Najoqqutaq: Nukissiorfiit

 

2022-mi Nukissiorfiit ungasianiit kissamik 1.085 TJ-mik tunisassiorsimapput. Ungasianit kissaq tunisassiariniarlugu atortunut 891 TJ atorneqarsimapput. Tunisassiap inerneranit tunisassiornermi atortukkat mikinerusinnaapput. Ungasianit kiassanermut, innaallagiamik tunisassiornermi kissaq sinneqartoorut, atorneqartarneranut tamanna pissutaavoq.

 

Silami kissaq apeqqutaatillugu ungasianit kissaq atorneqartarpoq. Eqqakkat atorlugit kissaq tunisassiarineqartoq aallaakkaalluni 80-110 TJ-uvoq, kommunillu ikuallaaviinit kissaq Nukissiorfinnit tiguneqartarluni. Olia aamma imeq atorlugu tunisassiaq ukiumiit ukiumut allanngorarnerusarpoq, tamanna titartakkami 11-mi takuneqarsinnaavoq.

 

Titartagaq 11. Ungasianit kiassarnermik tunisassiornermi ikummatissanik atuineq

Najoqqutaq: Nukissiorfiit

 

Imeq atorlugu nukissiuutinit ungasianit kissamik pilersuineq taamaallaat imeq atorlugu illoqarfinni innaallagissiorfeqartunit pissarsiarineqartarpoq ukunani; Qaqortoq, Nuuk, Sisimiut aamma Ilulissat, innaallagiarli imeq atorlugu nukissiorfinnit pissarsiarineqarsinnaasoq, kissamut pilersuinermut apeqqutaasarpoq. Piffissap ilaanni imermit nukissiuutit annikillisinnaasarput, taamaaligaangatalu ungasianit kissaq olia atorlugu pilersuisoqalertarpoq. Sumiiffinni allani ungasianit kissamik tunisassiorneq taamaallaat nunap iluanit ikummatissanit, eqqakkat imaluunniit gasolia atorlugu pisarpoq. Nukissiorfiit Narsami aamma Tasiilami imeq atorlugu nukissiorfeqartuni, ungasianiit kissamik imeq atorlugu nukissiorfinneersunit akigisaqarneq ajorput.

 

Nukissiorfiit ungasianiit kissamik tunisassiornerat, ikummatissanik atuineq, ikummatissat tunisassiornermi atorneqartut allallu tabelimi 3-mi takuneqarsinnaapput.

 

Tabel 3. Nukissiorfiit ungasianit kiassarnermik pilersuinera

	2018	2019	2020	2021	2022
	TJTJ
Ungasianit kiassarnermik pilersuinermut ikummatissanik atuineq
Ikummatissanik atuineq katillugu  .......	890	835	844	838	891
Gasolia  ..............................	284	217	268	220	224
Kissaq eqqakkanit pisoq  ................	101	106	103	102	88
Imermit nukissiorneq  ...................	506	512	473	516	580
Ungasianit kiassarnermik pilersuinermut ikummatissanut atorneqartunut agguarlugit
Tunisassiorneq tamakkerlugu (brutto)  ...	1.183	1.111	1.039	966	1.085
Gasolia  ..............................	577	494	463	348	418
Eqqakkat ikuallanneranniit kissaq  .........	101	106	103	102	88
Imermit nukissiorneq  ...................	506	512	473	516	580
Ungasianiit kissamik tunisassiorneq pilersuivinnut immikkoortillugit
Tunisassiorneq tamakkerlugu (brutto)....	1.183	1.111	1.039	966	1.085
Illoqarfinni kissamik pilersuiviit  ...........	1.083	1.006	936	864	997
Ikuallaaviit  ...........................	101	106	103	102	88
Nukissiuutiliornermi atuineq  ...........	5	8	6	5	6
Tunisassiorneq tamakkerlugu (netto).....	1.178	1.103	1.033	961	1.079
Siaruarterinermi il.il. aannaasat 1   .........	380	358	241	219	265
Nuna tamakkerlugu ungasianiit kissamik atuineq   ............................	799	745	792	742	814
Nukissiorfiit nioqqutaat tamakkerlugit namminneq atugaat ilanngullugit.........	803	754	798	747	820
Nukissiorfiit namminneq atugaat  ..........	5	8	6	5	6
Ungasianit kissatut atorneqartussaq ........	799	745	792	742	814

Nassuiaat: 1) tunisassiornermi ilanngaatissat ilanngaatigereerlugit aamma atuinermi assigiinngissut

Najoqqutaq: Nukissiorfiit

 

3.3. Pisortaqarfinnut kissamik tunisassiorneq tamakkerlugu

Nukissiorfinnit pisortatigoortumik kissamik pilersuineq ungasianit kissamik aamma innaallagiaq atorlugu kissamik pilersuinervoq. Taamaattumik kapitali una naggaserniartarput pisortatigoortumik innaallagiamik aamma kissamik Nukissiorfimmit tunisinermik. Tunisat tassaapput ungasianit kissaq aamma innaallagiaq atorlugu kissaq. Kissamik tunisassiorneq tamakkerlugu aamma silap pissusaa tunngavigalugu ukiumut silamut nalinginnaasumut  atuiffiusumi iluarsiissutit ilanngunneqarputtaaq.

 

Ukiumi silap kissarnera apeqqutaalluni kissaq pisariaqartinneqartarpoq, taamatullu tunisassiorneq silap pissusaanit aalajangerneqartarluni. Nalinginnaasumik sila kiassimatillugu annikinnerusumik kissamik tunisassiortoqartarpoq, ukiumi sila nillersimatillugu annertunerusumik kissamik tunisassiortoqartartoq. Nukissiorfiit ungasianit aamma innaallagiaq atorlugu kissamik tunisassiortarput. Kissaq tunisassiarineqartoq marlunnut immikkoortinneqartarpoq ukununnga: kiassarneq innaallagiatortoq ataavartoq aamma kiassarneq innaallagiatortoq qaminneqarsinnaasoq. Kiassarnermi innaallagiatortumi ataavartumi Nukissiorfiit kiassaanissamik pisussaatitaaffeqarput, kiassarnermi innaallagiatortumi qaminneqarsinnaasumi kissamik pilersuinerup unittoornerani nammineq kiassarsinnaanermik periarfissaqartut.

 

Titartakkami ataaniittumi takuneqarsinnaavoq Nukissiorfiit kissamik tunisassiornerat tamakkiisoq aamma silap pissusaa tunngavigalugu iluarsakkamik kissamik tunisassiorneq.

 

Titartagaq 12. Kissamik tunisassiorneq aamma silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisamik kissamik tunisassiorneq

Najoqqutaq: Nukissiorfiit (Kissamik tunisassiorneq) aamma Naatsorsueqqissaartarfik (silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisamik kissamik tunisassiorneq)

 

2022-mi ungasianit aamma innaallagiaq atorlugu kissaq tunisaat 1.259 TJ-uvoq, tassunga ilaapput Nukissiorfiit namminneerlutik atugaat. Nukissiorfiit namminneerlutik 6 TJ atorsimavaat, 814 TJ-llu kissaq ungasianeersoq atuisunut ingerlatinneqarsimavoq. Innaallagiaq atorlugu kissaq 439 TJ-usimavoq, 218 TJ kiassarnermut innaallagiatortumut qaminneqarsinnaasumut atorneqarsimasoq 221 TJ kiassarnermut innaallagiatortumut ataavartumut atorneqarsimavoq.

 

Titartagaq 13. Nukissiorfiit kissamik tunisinerat, namminneerlutik atorsimasaat ilanngullugu

Najoqqutaq: Nukissiorfiit